Trianon romanes
2006.05.25. 21:33
E trianonaki pachako lil thaj le bezeha. (romanes)
E trianonaki pachako lil
Anda angluno lumako maripe o Ungricko them ando xasardo rig tordyilas. Thaj kana nachilas o baro maripe athunxhi denas duma pe pachaki hertija.
E bilathovnilako Ungricko them zhi kothe na te xutyilelas o intrego nacionalaki preznaisaripe, zhikaj e nacionalako kidipe na vazdilas po krisako zor e pachako lil. Po 1920. juniusi 4. e pasha Versailles, ando Trianon dyiz iskirdine e hertija, savo po 1920 juniusi 15 primilas o nacionalako kidipe.
Ando pachako lil sas, hoj e historijako Ungricko them (Hrvacki them bilako) anda 282 mija km2 phuv 93 mija km2 (33%), anda 20,8 millioni manush 7,6 millioni (36%) ashilas o mashkar nyevo themako granyica. Le ungricko nipo 30% (3.2 millioni ungro) ando strejino them krujilas, majcinipe avilas.
E pachako lilenge kaver krisa:
- E Ungricko them chinstinel o nyevo granyica
- Ando Ungricko them shaj avel numa 35 000 manush, o armija, thaj univerzalno armijako kötelezettségo na shaj avel.
- E Ungricko themenge trubuldas te bikinel 30 bersh leske Antant, thaj te dikhen so kerel ando ökonomija.
Kasavo kerko manro inke chi xale le ungrura anda ungriko themesko historia, sar e trianonaki pachako lil sas, ke Ungriko them pe trin kotor shindilas ando XVI shelipe. Le ungriko nipo kasavo briga reslas, sar le intrego ungricko nipo kethane ando kale huravnas pen. E trianonakipachako lil chi kamlas khonyik, kon ungro sas. E pachako lil na bunusarde popularaki granyicasa, shindas mashkar Carpat-trocakopopularengo o jekhimo, khade dushmanipe avilas mashkar Carpat-trokako populare.
E ungricko nacionalako flako (zaslovo) 1920 juniusitar dopash cirdiline opre, von kade gindinas pe nacionalaki tragedija. Ando shkole po hishtorijako thaj phuvrajzaki chaso e baro Ungricko them sityareline thaj angla chaso thaj pala chaso rudyineline e „ungricko patyav jekh”.
|